Сылгы Ыытардар норуот көҕүлээһинин өйүүр бырагыраама чэрчитинэн куоластаабыт тыраахтардарын ылан, биир сүрүн былааннарын толорон олороллор. Тиэхиньикэ нэһилиэнньэ куттала суох олороругар төһүү күүс буолуоҕа.
Бу уонна да атын ситиһиилэр, нэһилиэк олоҕун-дьаһаҕын туһунан кэпсиир олохтоох дьаһалта баһылыга Владимир Владимировиич Колесов. Быйыл норуот быыбарынан талыллыбыт баһылык сылы түмүктүүр үлэтин үөһүгэр сылдьар.
Ыспыраапка: Сылгы Ыытарга, докумуон көрдөрөрүнэн 492 киһи сурутуулааҕыттан 293 киһи олохсуйан олорор. Устудьуон —27, тыыл бэтэрээнэ — 2, сэрии сылын оҕото — 6, 128 биэнсийэлээх киһи баарыттан 17 киһи үлэлиир. 4 урбаанньыт нэһилиэк олоҕор күүс-көмө буолар. Элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн — 19, бэйэ дьарыктаах — 3, үлэтэ суох киһи ахсаана 18.
Олох-дьаһах
Олохтоох нэһилиэнньэ көҕүлээһинин өйүүр бырагырааманан ааспыт сыл баһаартан утары үлэҕэ туһуланар тиэхиньикэ ыламмыт, Дьокуускай куораттан уу тырааныспарынан аҕалтарбыппыт. Бу күннэргэ, суол 10 туоннаҕа диэри уйукка көҥүл бэрилиннэҕинэ, кыһыҥҥы суолунан миэстэтигэр кэлиэҕэ. Бу бырагырааманан кэлэр сылга ыһыах ыһар түһүлгэ оҥорор бырайыак сайаапката ыытыллыбыта. Быйыл Ан-3 сөмөлүөт түһэр былаһаакката оҥоһулунна. Уулуссалары тэҥниир, муосталары оҥорор үлэ ыытыллыбыта. «Кэнчээри» оҕо уһуйаана уонна успуорт саалата өрөмүөннэммитэ. Оскуола-саат тутуллуутун боппуруоһун сырдатар буоллахха, бу күһүн докумуонугар координатора саҥардыллан ыытылынна. Ол эбэтэр 80х40 бырайыактаах симиэтэ — 60х30-ка уларыйда.
Биир сүрүн кыһалҕабытынан, ыстаансыйа буолар. Билигин нэһилиэн-ньэни уотунан 4 дизель-генератор хааччыйан турар. Эһиилгиттэн саҥа ДЭС тутуута саҕаланыахтаах. Улахан кыһалҕа — хочуолунайбыт үлэһиттэрэ чоҕу илиинэн кэрдэллэр. Онон кыһыҥҥы өттүгэр чоҕу бэлэмнииргэ тимир типиликтээх тыраахтары ылыахпытын баҕарабыт. ОДьХХ салалтатыгар көмө сурук суруйбуппут, эппиэти күүтэбит.
Үсүһүнэн оскуолабыт тымныы, кыһыныгар эбийиэк температурата үөрэх усулуобуйатыгар сөп түбэспэт буолар. Онон оскуола-саат тутуута биһиги нэһилиэкпитигэр сытыытык турар боппуруоһунан буолар.
Ааспыт сайын бөһүөлэкпит аттыгар улахан ойуур баһаара туран кутталлаах балаһыанньа буола сылдьыбыта. Бары өттүттэн, үрдүкү салалталартан, тустаах баһаарынай сулууспаларыттан күүс-көмө, нэһилиэнньэ көхтөөх, тулуурдаах майгытынан итиэннэ айылҕабыт көмөлөһөн сэрэхтээх балаһыанньаттан тахсыбыппыт.
Тыа хаһаайыстыбата
Нэһилиэккэ бу күн туругунан 69 төбө ынах сүөһүлээхпит, мантан 34 ыанньык, быйыл 28 ньирэй төрөөбүт. 146 сылгылаахпыт, 81 биэ. Ол курдук бааһынай хаһаайыстыбалаах дьон 62 төбөнү туталлар, кэтэх хаһаайыстыбаҕа 84 сүөһү иитиллэр. Кыстыкка 383 туонна оттоох үктэннибит. Саппааска 15 туонна оттоохпут. Социальнай хантыраагынан Е.С.Гуляева хороҕор муостааҕы ииттэр-тэнитэр сыаллаах хотон туттубута.
Үөрэхтээһин
А.Н.Явловскай аатынан Сылгы Ыытардааҕы орто оскуолаҕа 49 оҕо үөрэнэр. Быйыл нуучча тылын, химия, биология аһаҕас вакансияларын саптыбыт. Саҥа үлэлии кэлбит учууталлар исписэлиистэр дьиэлэригэр олохсуйан олороллор. «Кэнчээри» оҕо уһуйааныгар 11 оҕо иитиллэр. Уһуйааммыт быйыл төрүттэммитэ 65 сылын бэлиэтээтибит.
Былаан
Олохтоох дьокутааттар кэлэр сыллааҕы бүддьүөтү көрөн тыыран бигэргэттилэр. 2025 сылга сүрүн үлэ сир уонна уу докумуонун оҥоһуутугар ыытыллыаҕа. Нэһилиэнньэҕэ иһитиннэрии (оповещение) дуораанньыктара туруоруллуохтаахтар. Уонна биир дойдулаахпыт, Социалистическай Үлэ Дьоруойа, каадырабай булчут Иван Васильевич Волков 100 сааһыгар аналлаах улуустааҕы күрэх буолара былааннанар.
Уопсастыба
Бөһүөлэкпит сайдыыта «Дьулуур», «Кубалаах», «Кэскил», «Эрэл» түөлбэлэр олохтоохторун көмөтүнэн үүнэр-сайдар чэчириир. Элбэх тэрээһин ыытыллар. Анал байыаннай дьайыыга кытта сылдьар байыастарбытыгар уонна кинилэр дьиэ кэргэттэригэр болҕомтобутун уурабыт, күүс-көмө буолабыт. Бу күн, биһиги нэһилиэкпититтэн төрүттээх 20 эр хоһуун кытта сылдьар. Ааспыт өрөбүл күн оскуола кэлэктиибэ мууһу ылыыга субуотунньуктаата. Бэлэмнэммит муус соҕотох олорор дьоҥҥо тиэрдилиннэ. Маннык, көхтөөх нэһилиэнньэбит күүһүнэн, олохпут үүнэр-сайдар, кэскил суолун тобулар.
Саргылана Кокорина