Быйыл ахтылҕаннаах Алаһыайбыт 90 сыллаах үбүлүөйүнэй ыһыаҕар Орто Халымаҕа уонна Байды нэһилиэгэр олорор биир дойдулаахтар кыттыыны ыллыбыт. Алгыстаах аллеянан алҕанан, күөх чээлэй оттоох, түптэ сыттаах киэҥ нэлэмэн түһүлгэҕэ сахалыы таҥастаах дьон-сэргэ сэлэлии хааман сэгэйдилэр.
Алаһыайдар Үрүҥ Тунах Ыһыаҕы айылҕа саамай уһуктар кэмигэр – бэс ыйын 21 күнүгэр бэлиэтээтилэр. Нэһилиэк үбүлүөйдээх ыһыаҕа Дойдуга дьиэ кэргэн сылыгар уонна СӨ Оҕо сылыгар ананан «Оһуохай» ыһыаҕа диэн ааттанан ыыты- лынна. Түһүлгэни 9 эдэр ыал түптэ оттон, унаар буруо таһааран ыраастааһыннара ураты кэрэ көстүүнэн буолла. Алгысчыт (И.А.Созонов) 6 туруйа уолаттарынан уонна кыталык кыргыттарынан арыалланан, бар дьонугар алгыһын анаата.
Нэһилиэк дьаһалтатын баһылыга Алексей Сивцев өрөгөйдөөх үбүлүөйүнэн эҕэрдэлээтэ. Маны тэҥэ бастыҥ үлэлээх дьоҥҥо, кэлэктииптэргэ, түөлбэлэргэ махтал суруктар уонна наҕараадалар туттарылыннылар. В.А.Местников аатынан Алаһыай орто оскуолатын дириэктэрэ М.С.Шадрина 9-с уонна 11-с кылаас оҕолоругар ситии-хотуу аттестатын үөрүүлээх быһыыга-майгыга туттарда.
Нэһилиэк аҕа баһылыга Алексей Сивцев өр cыллаах таһаарыылаах үлэтэ үрдүктүк сыаналанан «Гражданскай килбиэн» бэлиэнэн наҕараадаланна. Оттон олохтоох дьаһалта баһылыгын солбуйаааччы Александра Пахомова Ил Дархан аатыттан Махтал суругу тутта. Маны тэҥэ олохтоох ДЭС үлэһитэ Анатолий Олейников Саха сиригэр энергетикэ сайдыытыгар киллэрбит кылаатын иһин «Якутэнерго» АУо аатыттан үлэ бэтэрээнэ удастабырыанньа тутта.
Дьиэ кэргэн сылыгар аналлаах улуустааҕы кэтэхтэн көрүү куонкуруһугар «Кыһыл көмүс ыал» диэн үрдүк ааты – Альбина уонна Гаврил Созоновтар, оттон «Дьиэ кэргэн үгэстэрин үйэтитии» номинацияҕа Дария уонна Николай Кондаковтар дьиэ кэргэттэрэ тиксэн үөрүү өрөгөйүн биллилэр.
«Быйыл нэһилиэкпит 90 сыллаах үбүлүөйүгэр икки улахан тэрээһини ыттыбыт. Муус устарга үтүө үгэскэ кубулуйбут улуустааҕы ат сүүрдүүтүн үрдүк таһымҥа тэрийбиппит. Биһиги өбүгэлэрбит хаалларбыт ытык түһүлгэлэригэр сыллата тупсарыы үлэтин ыытабыт. Манна 1967 с. бастакы ыһыаҕы ыспыттар. Варвара Стручкова (Дугунова) алгыс этэн, арчылаан аспыт түһүлгэтэ буолар. Маннык ытык сирдээхпитинэн киэн туттабыт, өбүгэлэрбитигэр махтанабыт.
Нэһилиэк олоҕор түөлбэлэр уонна түмсүүлэр улахан төһүү күүс буолаллар. Ол курдук «Эркин» (сал. А.И.Олейников) эр дьон түмсүүтэ ыһыах тэрээһинигэр улахан оруолу ыллылар. Быйыл нэһилиэкпит үс түөлбэтигэр анаан балаҕан тутулунна. Онон «Кэнчээри» (сал.В.И.Винокурова), «Кэскил» (сал.М.И.Явловская) уонна «Саһарҕа» (Е.П.Созонова) түөлбэлэр сыллата ыһыах ыһар анал балаҕаннанан, сүргэлэрэ көтөҕүлүннэ.
Быйылгы ыһыахпытыгар өбүгэлэртэн хаалбыт үгэһи тутуһаммыт, ынах сүөһүнү туттан, тыыл бэтэрээннэригэр уонна анал байыаннай дьайыыга сылдьар уолаттарбыт дьиэ кэргэттэрин күндүлээтибит. «Эркин» түмсүү сибиэһэй ынах этиттэн уонна хаастан миин буһаран, түһүлгэ дьонугар түҥэттэ. Оттон «Ситим» (Т.И.Созонова), «Күбэйэ» (М.М.Третьякова), «Дьулуур» ( Л.А.Винокурова), «Тэтим» (М.И.Явловская) түмсүүлэ туһунан балааккаҕа алаадьылаан, уохтаах кымыс туруоран уонна муҥур балыктан бөрүөк астаан түөлбэлэринэн түҥэттилэр.
Нэһилиэкпит инники күөҥҥэ сылдьарыгар өрүү күүс-көмө буолар нэһилиэгим олохтоохторугар махтанабын. Төрөөбүт нэһилиэкпит үүнэ-сайда, чэчирии туруохтун!»— диэн олохтоох дьаһалта баһылыга А.Н.Сивцев санаатын үллэһиннэ.
Ыһыах тэрээһинигэр биир ураты көстүүнэн «Эр дьон Оһуохайа» ыытыллынна. Кинилэр дорҕоонноохтук салгыны хамсаппыттарын кэннэ, үөрүүлээх сонун түһүлгэни тилийэ көттө. Төрөөбүт Алаһыайын уонна улууһун успуорт көрүҥэр куруук инники күөҥҥэ ааттатар кыыспыт— Алена Акакиева Олоҥхо ыһыаҕар ох саанан ытыыга муҥутуур кыайыылааҕа буолбутун бар дьон уруйдуу көрүстэ. Аны сотору кэминэн успуорт көрүҥэр тумус туттар уолбут Алексей Созонов «Дыгын оонньуулара-2024» күрэххэ кыттыытын сэмээр, долгуйа күүтэбит.
Түмүккэ, «Төрүттүүр төрүт түөлбэ күрэҕэр «Кэскил» түөлбэ бастакы миэстэни ылан 20 тыһ солк. уу харчынан бириэмийэлэнэн, кыайыыларын анал байыаннай дьайыыга сылдьар биир дойдулаахтарыгар анаатылар.
Үбүлүөйдээх тэрээһин араас күрэҕэр үгүс киһи кытынна. «Тула өттүм оһуохай» панно күрэҕэр — А.И.Винокурова, «Чаппараах» оҥоһуутугар — СӨ норуотун маастара Л.Д.Аргунова, СӨ оҕо сылыгар аналлаах «Алаһыайым кыысчаана» күрэххэ — Ларьяна Винокурова, «Үрүҥ уолан» күрэххэ — Родион Кондаков тэҥнээхтэрин булбатылар. «Дьиэ кэргэн олох төрдө» диэн таҥас маанылаах күрэҕэр Татьяна уонна Ренат Давлетовтар бастыҥнарынан ааттанан, сыаналаах бирииһинэн, харчынан наҕараадаланнылар.
Киэһэтин дьон-сэргэ ордук күүппүт күрэҕэ «Алаһыай Боотура» ыытылынна. Манна Егор Созонов муҥутуур кыайыылаах буолан, бураан гусеницатынан наҕараадаланна. Иккис миэстэҕэ Терентий Лаптев тахсан, аныгылыы тииптээх кыһыҥҥы балаакканан бириистэннэ, оттон үһүс миэстэҕэ тиксибит Валера Винокуров сыбааркалыыр аппараатынан наҕараадаланан үөрүү үктэлин биллэ. Бириистэри олохтоох дьаһалта успуонсардаата.
«Эҕэрдэ, эйиэхэ Алаһыай!» диэн кэнсиэрт бэрт сэргэхтик ыытыллан, олохтоох култуура үлэһиттэрин таһаарыылаах үлэлэрэ үрдүктүк сыаналанна.
Ааптар: Анастасия Кокорина