Бастакы Хаҥалас нэһилиэгэр өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн биллэр Халыма тиибэ сылгыны иитэр Өлөөкө Күөллээҕи сылгы Собуота бэрт ситиһиилээхтик үлэлии-хамсыы олорор. Соторутааҕыта Дьокуускай куоракка Комсомольскай болуоссакка ыытыллыбыт тыа хаһаайыстыбатын «Ас-үөл—2023» өрөспүүбүлүкэтээҕи быыстапка-дьаарбаҥкатын үөрүүлээх аһыллыытыгар, Ил Дархан Айсен Николаев аатыттан Бырабыыталыстыба Бэрэссэдээтэлэ Михаил Никифоров сылгы Собуотун кэлэктиибигэр махтал суругу туттарбыта.
Халыма сылгыта тыйыс тымныыга халыҥ хаары оймоон, өҥүрүк куйааска, хараан бырдахха уһаарыллан тахсан, ордук тулуурдаах, киппэ эттээх-сииннээх, хадаар хааннаах сылгынан биллэр.
Сылгы Собуотун дириэктэринэн Константин Винокуров үлэлиир. Барыта 38 үлэһиттээх. Быстах кэмҥэ 10-ча киһини үлэлэтэр. Күн бүгүн 1200 сылгылаах, ол иһиттэн биэтэ — 460.
2018 сылтан баазалары саҥардыы үлэтэ ыытыллар. Ол курдук Чоҥкуйа уонна Байкал учаастактарыгар олорор сылгыһыттар олорор дьиэлэрэ-уоттара, бураан, тыраахтыр турар гараастара, баанньык, хааччах, күрүө-хаһаа барыта саҥа тутуллубута. Бу үлэ тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин иһинэн үлэлиир бырагыраама нөҥүө ыытылынна. Чоҥкуйа баазатыгар күн уотунан барар панель көмөтүнэн уоту ылаллар. Онон сылгыһыттарга бары өттүнэн усулуобуйа тэриллэр. Биллэн турар, дьон сырдыкка, кэрэҕэ хаһан да, ханна да талаһар. Билигин Чоҥкуйаҕа бэтэрээн үлэһиттэр, кырдьаҕастар кэлэн сынньанан, өрөөн бараллар.
Маны сэргэ Өлөөкөҕө ыччат-сылгы турар 2 баазата баар. Ону таһынан 2 бааза Ойуһардаах бөһүөлэгэр үлэлии-хамсыы олорор.
Үөһэ этэн аһарбыппыт курдук, сылгы Собуотун баазаларыгар тутуу үлэтэ быыстала суох барар. Быйыл нэһилиэктэн 25 км. ыраах сытар Байкал учаастагар хааччах тутулунна. 230-ча сылгы учуоттанарыгар анаан киэҥ-куоҥ, 250 миэтэрэ усталаах, 100 миэтэрэ туоралаах, хас да үөр арахсан турарыгар анал «хостордоох», биирдиилээн ааһар хааччахтаах күрүө-хаһаа оҥоһулунна.
Бөҕө-таҕа тутууну Василий Петрович Третьяков салайыытынан, сылгы Собуотун үлэһиттэрэ А.И.Винокуров, А.С.Слепцов, В.И.Винокуров., Н.А.Еремеев, А.А.Третьяков, И.В.Винокуров, И.М.Винокуров, С.Ю. Рахматуллин, Е.В.Третьяков, Г.Е.Батюшкин, В.П.Третьяков, С.Е.Винокуров, А.И.Радченко, К.К.Винокуров уонна нэһилиэк тыа хаһаайыстыбатын исписэлииһэ В.Е.Сухомясов үрдүк хаачыстыбалаахтык 4 күн иһигэр тутан бүтэрдилэр. Онтон асчытынан үлэлээбит И.Г.Третьякова минньигэс аһа-үөлэ үлэһиттэргэ күүстэригэр күүс эбэн, кылгас кэм иһигэр үлэ түмүктэннэ.
Инникитин да былаан үгүс. Бу күннэргэ сылгы Собуотун дириэктэрэ Константин Николаевич тыа хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччытын Николай Афанасьевы кытта көрүстэ. Сүрүн кэпсэтии аныгы, бары ирдэбилгэ эппиэттиир хотон тутуутун тула барда. «Арктика улуустарыгар үлэлии-хамсыы сылдьар тэрээһиннээх хаһаайыстыбаларга тирэҕирэн, кинилэри өйөөн тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыахха наада», — диэн санаатын эттэ сылгы Собуотун дириэктэрэ Константин Винокуров.
Владимир Сухомясов