Быйыл Дойдуга Дьиэ кэргэн, өрөспүүбүлүкэҕэ Оҕо саас сылын чэрчитинэн элбэх оҕолоох, бэйэ дьарыктаах Байды нэһилиэгин холобур оҥостор олохтоохторун Ольга уонна Сергей Третьяковтары кытта кэпсэттибит.
— Үтүө күнүнэн Ольга Иннокентьевна! Кэпсэтиибитин бэйэни билиһиннэрииттэн саҕалыахха. Хантан төрүттээххитий, хаһан ыал буолбуккутуй?
— Мин, Ольга Иннокентьевна Байды нэһилиэгэр төрөөбүтүм. Алын кылаас учуутала уонна оҕо уһуйаанын иитээччитэ икки үрдүк үөрэхтээхпин. Кэргэним Сергей Васильевич Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх. 2002 сыллаахха ыал буолбуппут.
— Хас оҕолооххутуй? Оҕолоргутун ааҕаач- чыларбытыгар билиһиннэриэххэ?
— 5 оҕолоохпут. Улахан уол Арсен Дьокуускайдааҕы автодорожнай техникуму (автомеханик+водитель «В») кыһыл дьупулуомунан, ДОСААФка «С» категорияны бүтэрбитэ, билигин «Е» категорияны туттара сылдьар. Иккис уол Антон эмиэ убайын үөрэҕин кыһыл дьупулуомунан бүтэрбитэ, маны сэргэ юрист («Право и организация социального обеспечения») идэтигэр үөрэммитэ, билигин ытык иэһин толоро аармыйаҕа сулууспалыыр. Игирэлэр Сандра уонна Андриан 10-с кылаас үөрэнээччилэрэ, волейболунан дьарыктаналлар. Кыра уолбут Артём 4-с кылааска үөрэнэр, тустуунан дьарыктанар.
Хаартыска: Иккис уол Антон ытык иэһин толоро аармыйаҕа сулууспалыыр
— Урбаанньыт эйгэтигэр хаһааҥҥыттан үлэҕитин саҕалаа-быккытый? Эргинии төһө барыстааҕый? Уустуктар бааллара буолуо…
— Бэйэ дьыалабытын 2018 сылтан саҕалаабыппыт. Сергей тыа хаһаайыстыбатын салаатынан сылгы иитэр, мин атыы-эргиэн өттүгэр үлэлиибин. Маҕаһыыммытыгар аһы эрэ буолбакка, дьон наадыйарын барытын ситэ сатыыбыт. Ас-таҥас, бытовой химия, оҕо оонньуурдарын, хаһаайыстыбаннай, канцелярскай табаардары уо.д.а. атыылаан нэһилиэкпитин хааччыйабыт.
Хаһаайыстыбабытыгар 20-тэн тахса сылгылаахпыт. Сүрүн көмөлөһөөччүлэрбит — оҕолорбут. Хаардаах сөҥүүлээх дьылга ырбыт сүөһүлэри күрүөбүтүгэр аҕалан аһаталлар. Күһүн идэһэлэнэн, эти, хаан кутан, сылгы иһин, буотараҕын оҥорон, нэһилиэкпитигэр, куоракка атыылыыбыт. Дьоммутун-сэргэбитин бэйэ аһынан кыра да буоллар хааччыйан, туһаны аҕалабыт диэн эрэнэбит. Оҕо үлэҕэ сыстаҕас буоларын туһугар, кыра эрдэхтэриттэн оттооһуҥҥа, мастааһыҥҥа, сир астааһыҥҥа тэҥҥэ илдьэ сылдьыллыахтаах. Массыыналаах буоламмыт, табаарбытын Дьокуускайтан улахан уолбут тиэйэр-таһар, аҕабыт иккис суоппар буолан сылдьыһар.
Табаарбыт арааһын кэҥэттэр былааннаахпыт. Эргинии кыра-кыралаан барар. Ханнык баҕарар үлэҕэ уустуктар бааллар, бэйэ-бэйэҕэ көмөлөсүһэн, өйдөһөн иннибит диэки барабыт.
Хаартыска: Аҕа уолаттарын уһуйар
— Эһиги санааҕыты-гар, оҕону сөпкө иитии сүрүнэ туохха сытарый? Судаарыстыбаттан туох эмэ көмөнү туһанаргыт буолуо?
— Уолаттары аҕалара кыра эрдэхтэриттэн сыһыы буоллун, гарааска тиэхиньикэ өрөмүөнэ буоллун бэйэтин кытта өрүү илдьэ сылдьан сүбэлээн-амалаан, иитэр-такайар. Ол курдук оҕолор тугу гыныахтаахтарын, күннээҕи сорудахтарынан кыраапык оҥорооччу. Кыыс, уол үлэтэ диэбэккэ быһааран биэрэн үлэлэтээччибит. Бары ас арааһын астыы үөрүйэхтэр. Этэрбит эрэ кэрэх… куһу, балыгы барытын астыыллар. Оҕо көрөн-истэн үөрэнэр. Төрөппүттэр хайдах тутта-хапта сылдьарбытын, кэпсэтэрбитин, уопсастыбаҕа хайдах сылдьарбытын көрөн үөрэнэр буоллаҕа. Оҕону кэмиттэн-кэмигэр хайҕыы сырыттахха, инники сайдыытыгар күүс-уох эбиллэр. Онон төрөппүттэр биһиги холобур буолабыт. Оҕолорбутун кыра эрдэхтэриттэн ханнык баҕарар үлэни кыайалларыгар, үтүө дьон буолан тахсалларыгар кыһанабыт, үөрэтэбит-такайабыт. Иккиэн урбаанньыт буоламмыт, билигин судаарыстыбаттан оҕо ыйдааҕы босуобуйата диэн биһиэхэ көрүллүбэт.
— Элбэх оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ, эдэр ыалларга туох баҕа санааҕытын, сүбэҕитин тиэрдиэххитий?
— Элбэх оҕолоох дьиэ кэргэттэргэ, оҕолоргутун таптааҥ, бэйэҕитин кытта бииргэ илдьэ сылдьан олоххо, үлэҕэ үөрэтиҥ. Үлэһит киһи хаһан баҕарар инникилээх. Бэйэ-бэйэҕэ көмөлөһүү, өйдөһүү-өйөһүү, убаастабыл баар буоллаҕына ыал сайдыылаах, тирэхтээх буолар.
Ааптар: Оксана Слепцова